Nhưng mình nghĩ mùa khô có ý nghĩa nhất định trong tự nhiên. Nếu thiếu đi mùa khô, chưa chắc tự nhiên đã có sự cân bằng hoàn hảo như hiện tại. Vì vậy thay vì không hài lòng, có lẽ chúng ta cũng cần biết tận hưởng và tri ân mùa khô.
Rất nhiều loài chỉ ra được hoa và quả trong mùa khô. Những cơn mưa sẽ làm cánh hoa bị rã ra và không đậu trái được. Vì vậy mùa khô có thể xem như mùa sinh sản của rất nhiều loài. Kéo theo đó là chuỗi thức ăn của ong và rất nhiều loài chim.
Mùa khô, các loại cây theo cơ chế tự nhiên sẽ tự rụng lá. Lượng lá khổng lồ này rơi xuống vườn nhiều hơn hẳn so với các mùa khác trong năm. Mình tin là mùa rụng lá này không chỉ tạo cảm hứng sáng tác cho các văn nghệ sĩ. Lượng lá khổng lồ này nếu không bị con người vô tình gom lại và hốt đi thì nó sẽ tạo ra một lượng sinh khối khổng lồ làm màu mỡ thêm cho đất. Song song với lá còn có vô vàn những cành cây khô cũng tự rụng xuống.
𝑉𝑖̀ 𝑣𝑎̣̂𝑦, 𝑚𝑢̀𝑎 𝑘ℎ𝑜̂ 𝑞𝑢𝑎𝑛 𝑡𝑟𝑜̣𝑛𝑔 𝑙𝑎̆́𝑚.
Mình tin là mùa khô sẽ càng rõ ràng và khắc nghiệt hơn. Vì vậy việc của chúng ta, những người ở vườn là chuẩn bị mọi thứ để thích ứng với mùa khô. Mình không muốn khoan thêm giếng, mua thêm các ống tưới để đi tưới khắp vườn. Với mình sự chuẩn bị cho mùa khô năm nay đã bắt đầu từ nhiều năm trước, từ khi có ý niệm về vườn, và bây giờ mình cũng vẫn đang tiếp tục chuẩn bị cho mùa khô của 5 năm, 10 năm, 100 năm nữa. Vậy mùa khô chúng ta cần chuẩn bị những gì?
- 𝑪𝒉𝒐̂̃ 𝒐̛̉: dù nói gì đi nữa thì chỗ ở trong mùa khô cũng quan trọng lắm. Vì vậy chọn cách thức làm nhà và vật liệu làm nhà là cái chúng ta phải thực sự cân nhắc. Mình thấy nhiều bạn vì muốn nhanh, tiện và rẻ nên chọn cách làm nhà bằng khung sắt, trên lợp tôn, xung quanh thưng tôn. Hoặc nhiều bạn chọn ở trong những căn nhà container. Mùa mưa thì ồn, mùa khô thì quá nóng, dù có khắc phục bằng điều hoà cũng khó mà mát nổi.
- 𝑪𝒂̂𝒚 𝒙𝒖𝒏𝒈 𝒒𝒖𝒂𝒏𝒉 𝒏𝒉𝒂̀: rất nhiều bạn chặt hầu hết cây quanh nhà và chỉ giữ lại một ít cây thưa thớt. Bạn thì thích thoáng để có view đẹp, bạn thì thích một khoảng sân trống đầy nắng, bạn thì nói phải đổ bê tông quanh nhà để đỡ côn trùng, rắn rết. Bạn thì sợ cây đổ. Nhưng nếu muốn sống vui trong mùa khô mà thiếu những cây quanh nhà thì khó khăn lắm. Dù gì thì một căn nhà nằm e ấp dưới những tán cây cũng dễ chịu hơn một căn nhà nằm giữa bốn bề bê tông của những khoảng sân đầy nắng.
- 𝑻𝒓𝒐̂̀𝒏𝒈 𝒄𝒂̂𝒚 đ𝒂 𝒕𝒂̂̀𝒏𝒈, đ𝒂 𝒕𝒂́𝒏, đ𝒂 𝒍𝒐𝒂̀𝒊 𝒗𝒂̀ 𝒕𝒖̛̀ 𝒉𝒂̣𝒕: những bạn nào đang phải chăm một vườn cây độc canh, nhất là những cây đó được mua về từ các vườn ươm thì hẳn sẽ hiểu điều mình muốn nói. Mùa khô này, có lẽ các bạn phải còng lưng kéo ống đi khắp vườn để tưới nhưng cây vẫn chết rất nhiều. Trong khi đó một vườn cây đa tầng, đa tán, đa loài sẽ đảm bảo một sự nương tựa vào nhau để cùng vượt qua mùa khô dễ dàng. Sẽ thật tuyệt cho một khu vườn trong mùa khô nếu những tia nắng phải khó khăn lắm mới lách qua được những tầng lá phía trên và lại bị chặn lại bởi cây bụi và thảm cỏ bên dưới.
- 𝑪𝒂̆́𝒕 𝒄𝒐̉: mình thường dùng câu liêm để cắt cỏ nên mặc dù vừa mới cắt xong thì cỏ trông vẫn rất lởm chởm chứ không đẹp. Để chào đón mùa khô, mình sẽ ngưng hoàn toàn việc cắt cỏ vào tầm cuối tháng 11. Cỏ sẽ được giữ ở mức dày và cao đến tận giữa mùa khô. Vào nửa sau mùa khô, một số cây cỏ có thể bị héo đi và gục xuống làm sinh khối. Một lớp cỏ dày vẫn duy trì đến cuối mùa khô để đảm bảo sự che phủ bề mặt diễn ra liên tục. Việc cắt cỏ chỉ được bắt đầu lại trong mùa mưa.
- Đ𝒖̛̀𝒏𝒈 𝒄𝒐𝒊 𝒕𝒉𝒖̛𝒐̛̀𝒏𝒈 𝒏𝒉𝒖̛̃𝒏𝒈 𝒉𝒂̣𝒕 𝒔𝒖̛𝒐̛𝒏𝒈 đ𝒆̂𝒎: thường là dù giữa cao điểm mùa khô nhưng ông trời vẫn không quên cho vườn sương đêm đủ để làm ướt những dấu giày buổi sớm. Những hạt sương này là sự bổ sung lý tưởng độ ẩm cho cây và cho đất. Những hạt sương này sẽ theo những tia nắng mặt trời buổi sớm bay lên và cách tốt nhất để ta lưu giữ lâu nhất lượng nước quý giá này là tạo lớp che phủ trên bề mặt và lượng sinh khối nhiều trên bề mặt.
- Đ𝒖̛̀𝒏𝒈 𝒏𝒈𝒉𝒊̃ 𝒄𝒂̂𝒚 𝒌𝒉𝒐̂𝒏𝒈 𝒄𝒐́ 𝒍𝒂́ 𝒍𝒂̀ 𝒄𝒂̂𝒚 𝒄𝒉𝒆̂́𝒕: Nhiều bạn thấy cây rụng không còn cái lá nào là cây đã chết và nhanh chóng phá bỏ. Điều này không đúng trong rất nhiều trường hợp. Rất nhiều cây rụng sạch lá trong mùa khô, hoặc là nó có lá nếu có cây che bóng và rụng lá nếu ở ngoài nắng một mình. Nhưng đó là cơ chế tự nhiên của cây để ngăn chặn sự thoát hơi nước. Có thể kể đến giá tỵ, gõ đỏ, giáng hương … vì vậy đừng vội phá cây khi nó rụng hết lá nhé.
- 𝑮𝒊𝒖̛̃ 𝒕𝒐̂́𝒊 đ𝒂 𝒍𝒖̛𝒐̛̣𝒏𝒈 𝒏𝒖̛𝒐̛́𝒄 𝒎𝒖̛𝒂 𝒗𝒂̀𝒐 𝒕𝒓𝒐𝒏𝒈 đ𝒂̂́𝒕: Mùa khô sẽ bớt khó khăn hơn nếu mùa mưa ta giữ được nhiều nước mưa trong đất. Có thể giữ bằng cách đào nhiều ao nhỏ, nhiều bẫy nước nhỏ trong vườn. Nên tạo ra thật nhiều các đập tràn trên các mương thoát nước để buộc nước phải ngấm xuống và giữ lại tối đa các chất hữu cơ. Một cách nữa để giữ lại nhiều hơn nước mưa trong đất là để mặt vườn lởm chởm thay vì bằng phẳng. Sự lởm chởm sẽ làm dòng chảy bề mặt chậm đi và bị chặn lại. Từ từ ngay cả trong mùa khô thì các ao và các hố vẫn có nước. Khi đó không khí sẽ mát mẻ và cây cối vẫn đủ nước dùng.
- 𝑻𝒉𝒂̣̂𝒏 𝒕𝒓𝒐̣𝒏𝒈 𝒗𝒐̛́𝒊 𝒗𝒊𝒆̣̂𝒄 𝒕𝒖̛𝒐̛́𝒊 𝒏𝒖̛𝒐̛́𝒄 𝒕𝒓𝒐𝒏𝒈 𝒎𝒖̀𝒂 𝒌𝒉𝒐̂: Đôi khi việc tưới nước trong mùa khô không chỉ làm chúng ta tốn kém, mệt mỏi mà nhiều khi còn làm vườn tệ hơn. Tưới cây khi trời đang nắng gắt có thể làm cây chết nhanh hơn. Mình không có ý nói các bạn là không tưới trong mùa khô nhưng ta chỉ nên tưới cho những cây “tiểu thơ” - những cây mà không tưới nó sẽ chết. Việc bơm nước từ ao hay giếng để tưới cho mọi ngóc ngách của vườn có khi làm mực nước ngầm hạ rất nhanh. Một cách trực quan ta có thể thấy mực nước ao và giếng tụt xuống. Hệ thống rễ của các loài cây trong vườn đan vào nhau giúp mực nước ngầm liên tục được bơm lên. 𝑁𝑜́ 𝑔𝑖𝑜̂́𝑛𝑔 𝑛ℎ𝑢̛ 𝑑𝑎̂𝑦 𝑏𝑎̂́𝑐 𝑐𝑢̉𝑎 𝑐𝑎̂𝑦 đ𝑒̀𝑛 𝑑𝑎̂̀𝑢 𝑐𝑎̂̀𝑛 𝑐ℎ𝑎̣𝑚 đ𝑢̛𝑜̛̣𝑐 𝑥𝑢𝑜̂́𝑛𝑔 𝑑𝑎̂̀𝑢 𝑛𝑒̂́𝑢 𝑐𝑎̂𝑦 đ𝑒̀𝑛 𝑚𝑢𝑜̂́𝑛 𝑠𝑎́𝑛𝑔. 𝑁𝑒̂́𝑢 𝑡𝑎 𝑣𝑜̂ 𝑡𝑖̀𝑛ℎ 𝑏𝑜̛𝑚 𝑞𝑢𝑎́ 𝑛ℎ𝑖𝑒̂̀𝑢 𝑣𝑎̀ 𝑙𝑎̀𝑚 𝑚𝑢̛̣𝑐 𝑛𝑢̛𝑜̛́𝑐 𝑛𝑔𝑎̂̀𝑚 𝑡𝑢̣𝑡 𝑥𝑢𝑜̂́𝑛𝑔. 𝐻𝑒̣̂ 𝑡ℎ𝑜̂́𝑛𝑔 𝑟𝑒̂̃ 𝑐𝑎̂𝑦 𝑠𝑒̃ 𝑘ℎ𝑜̂𝑛𝑔 𝑐𝑜̀𝑛 𝑐ℎ𝑎̣𝑚 đ𝑢̛𝑜̛̣𝑐 𝑣𝑎̀𝑜 𝑚𝑎̣𝑐ℎ 𝑛𝑢̛𝑜̛́𝑐 𝑛𝑔𝑎̂̀𝑚 𝑣𝑎̀ 𝑘ℎ𝑖 đ𝑜́ 𝑐𝑎́𝑐 𝑐𝑎̂𝑦 𝑠𝑒̃ 𝑐𝑜́ 𝑡ℎ𝑒̂̉ 𝑐ℎ𝑒̂́𝑡 đ𝑜̂̀𝑛𝑔 𝑙𝑜𝑎̣𝑡.
- 𝑻𝒊𝒆̂́𝒕 𝒌𝒊𝒆̣̂𝒎 𝒗𝒂̀ 𝒕𝒂̣̂𝒏 𝒅𝒖̣𝒏𝒈 𝒏𝒖̛𝒐̛́𝒄: mùa khô đến cái cây còn phải rụng bớt lá để tiết kiệm nước thì chúng ta cũng nên tiết kiệm nước trong sinh hoạt. Sử dụng nhà vệ sinh khô hoặc nhà vệ sinh giun các bạn sẽ thấy nước được tiết kiệm và sử dụng lại hiệu quả đến mức nào. Hay bằng cách dẫn toàn bộ nước tắm giặt, sinh hoạt (tất nhiên là không có hoá chất) thì các bạn đủ làm hệ thống nước ngấm cho vườn rau gia đình.
- 𝑻𝒊̉𝒏𝒉 𝒕𝒉𝒖̛́𝒄 𝒕𝒓𝒐𝒏𝒈 𝒔𝒊𝒏𝒉 𝒉𝒐𝒂̣𝒕 𝒗𝒂̀ 𝒕𝒊𝒆̂𝒖 𝒅𝒖̀𝒏𝒈: việc ta dùng điện lãng phí, việc ta mua thêm giày dép quần áo mới trong khi tủ giày dép quần áo vẫn đang đầy ắp, việc ta dùng cái túi nilong và xả nó, việc ta bật điều hoà vô nghĩa … những việc đó không chỉ làm cho mùa khô của con chúng ta, cháu chúng ta sau này trở lên khắc nghiệt hơn mà có thể làm cho chính mùa khô sang năm của bạn khó khăn hơn. Vì vậy cần lắm một chút suy nghĩ khi sinh hoạt và tiêu dùng.
Các bạn có thể chia sẻ cùng tôi về sự chuẩn bị của các bạn cho mùa khô năm trước, mùa khô năm nay, mùa khô sang năm, mùa khô sau này của con cháu bạn được không?